Người ta thường tin rằng mình sẽ hạnh phúc khi đạt được mục tiêu nhất định nào đó. Tuy nhiên đôi khi là vậy, nhưng thường là không.
Nhiều người chắc hẳn biết câu chuyện Cuộc nổi dậy trên tàu Bounty, hay từng xem qua một trong hai phiên bản điện ảnh của câu chuyện. Ai có thể quên được cái giọng ra lệnh của Charles Laughton, “Anh Christian!”, và thêm vào đó là cảnh bất công đã tạo nên cuộc nổi loạn do Clark Gable lãnh đạo.
Thật sự đã có một cuộc nổi loạn trên con tàu mang tên Bounty. Nguyên nhân dường như là do những hành vi phi nhân của Thuyền trưởng Blighc, nhưng khi nhìn sâu hơn, ta có thể nhận thấy rằng còn có những yếu tố khác.
Một trong những nguyên nhân chắc chắn của cuộc nổi loạn là hy vọng của những thủy thủ bị ngược đãi tìm được một nơi nương tựa tuyệt vời trên một số hòn đảo như Tahiti, nơi họ có thể sống mà không phải lo lắng về thời gian. Nơi đó, khí hậu ấm áp, với những ngày nắng và đêm trăng tuyệt đẹp, được bao quanh bởi vẻ đẹp tự nhiên tuyệt vời, họ có thể sống một cuộc đời đầy hạnh phúc cùng với những người địa phương và không còn nỗi lo về mong muốn hay áp lực nữa.
Tuy nhiên, những người nổi loạn không dám ở lại Tahiti, nơi mà họ có thể bị tàu Anh phát hiện. Đôi khi họ thường kết thúc ở đảo Pitcairn, cảm thấy tiếc nuối vì bị cô lập và nhận ra rằng cuộc sống ở đó không dễ dàng như họ đã nghĩ. Nếu như họ ở lại Tahiti và không bị quấy nhiễu, liệu họ có hạnh phúc không?. Chắc chắn là không.
Khi cố gắng thoát khỏi thế giới của mình, bạn có thể bỏ lại sau lưng bầu trời xám xịt của phương Bắc, những trách nhiệm công việc của mình, những khoản nợ và những người phiền toái. Nhưng bạn vẫn mang theo chính bản thân mình.
Nếu một người hiện đại bỏ trốn đến một hòn đảo nhiệt đới thì sẽ ra sao? Dù ở đâu, anh ta vẫn mang theo những tính cách, suy nghĩ, tham vọng và cảm xúc, khát khao và sợ hãi giống như trước đây. Mặc dù anh ta có thể tìm thấy hạnh phúc, nhưng trong trường hợp đó, anh ta là kiểu người có thể tìm thấy hạnh phúc ở bất kỳ nơi nào, bởi vì anh ta hạnh phúc với chính bản thân mình. Về cơ bản, hạnh phúc phụ thuộc vào tính cách của mỗi người, chứ không phải vào nơi sống của bạn.
Người ta thường nói khá đúng rằng nếu ai bước qua cửa và là thiên thần thì người ấy sẽ hiện thân như một thiên thần. Tương tự, nếu người đó là ác quỷ thì họ sẽ hiện thân như một ác quỷ.
Khi Joe E. Brown đảm nhận vai diễn trong vở kịch Harvey, tôi hỏi anh thích lời thoại nào trong đó nhất. Anh ngay lập tức trả lời - đó là một câu thoại từ người bạn hài hước của Harvey: "Tôi luôn cảm thấy tuyệt vời dù ở bất cứ đâu và với người nào"
Joe E. là một trong số những người hiểu rằng hạnh phúc phụ thuộc vào bản thân mình. Anh ta không để hạnh phúc của mình phụ thuộc vào nơi chốn hay người khác. Hạnh phúc của anh phụ thuộc vào cách anh nhìn nhận về nơi chốn và con người đó.
Anh ta cũng không cảm thấy cần phải sở hữu một số thứ để có thể hạnh phúc. Tôi đã thấy nhiều người bị ràng buộc bởi vật chất, do đó rất khó để có được mối quan hệ hạnh phúc với người khác. "Sự bất an luôn nằm trên đầu người đội vương miện", bởi vì chiếc vương miện, cùng với tất cả trách nhiệm và nguy hiểm, luôn nặng nề hơn cuộc sống đơn giản và thoải mái. Có nhiều loại vương miện khác nhau.
Mới đây, Tôi vừa có bữa trưa với một người ông quyền lực trong giới kinh doanh và sở hữu một khối tài sản lớn. Ông ta quen biết với rất nhiều người cùng đẳng cấp nhưng ông ta nói rằng không ai trong số họ cảm thấy hạnh phúc.
Thế là Anh ta tỏ ra tò mò về lý do chung khiến cho các triệu phú không hạnh phúc. Tôi không bất ngờ khi nhận ra rằng, điểm khác biệt chính đó chính là tài sản vật chất. Nó đã trở thành một quy luật rằng, những người đàn ông giàu thường có mối quan hệ khiếm khuyết với vợ con. Tiền bạc của họ đã khiến họ sống trong những mối quan hệ khiếm khuyết như vậy - và không có gì trong những thứ mà tiền có thể mua được có thể hàn gắn những sự hủy hoại đó.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là tiền bạc gây đau khổ, hoặc nghèo đói hay vừa đủ chi tiêu sẽ mang lại hạnh phúc. Hạnh phúc là một vấn đề cá nhân. Một người đàn ông trưởng thành và giàu có sẽ không bao giờ để tiền làm khổ đời anh ta. Một người nghèo hay có thu nhập trung bình cũng hoàn toàn có thể cảm thấy hạnh phúc. Cuối cùng, cuộc đời của bạn là do chính bạn tạo nên.
Thường người ta tin rằng họ sẽ hạnh phúc khi đạt được mục tiêu nhất định. Đôi khi điều đó là đúng, nhưng thường thì không phải vậy. Điều quan trọng là không đặt ra điều kiện để cảm thấy hạnh phúc, ví dụ như nói "Tôi mới hạnh phúc khi...".
Bạn có thể thấy điều này thường xuyên xuất hiện ở các bà mẹ. Ban đầu, họ nói: "Chỉ khi Johnny tốt nghiệp tiểu học, tôi mới cảm thấy hài lòng!". Và sau một thời gian, bạn lại nghe họ nói với bạn bè: "Chỉ khi Johnny tốt nghiệp phổ thông, tôi mới cảm thấy hài lòng!".
Sau đó, họ cảm thấy hạnh phúc trong một thời gian, ít nhất là trong mùa hè. Nhưng khi Johnny tốt nghiệp đại học, kết hôn và có con đầu lòng, mẹ của Johnny đã trở thành người bà ngất ngây mê mẩn thì cảm giác chưa hạnh phúc vẫn còn ngay cả lúc bà trông cháu. Nếu người mẹ không học được cách tìm thấy hạnh phúc ở những khoảnh khắc giữa các dịp đặc biệt, thì người đó sẽ không biết chính xác hạnh phúc là thế nào.
Cơ duyên (serendipity) là một thuật ngữ do Horace Walpole đặt ra, để miêu tả tình huống tình cờ gặp phải những điều bất ngờ, không mong đợi trong quá trình làm việc. Hạnh phúc cũng thường xuất hiện như vậy. Một số người cả đời tìm kiếm nhưng không bao giờ đạt được, trong khi một số khác tận tâm làm nhiệm vụ hàng ngày hoặc giúp đỡ người thân bạn bè, và luôn cảm thấy hạnh phúc.
Hãy hiểu rõ rằng hạnh phúc và hài lòng là hai khái niệm khác nhau. Hài lòng có thể đạt được khi cảm thấy thoả mãn sau khi có trải nghiệm tình dục, nhưng nếu nó là một phần được đạt được thông qua một mối quan hệ đầy dối trá giữa người trưởng thành, thì bất hạnh sẽ có chỗ để chen vào.
Ta có thể đạt được vinh quang chất ngất - thành tựu lớn đạt được sau nhiều năm cố gắng - nhưng nếu chiến thắng với những vết sẹo thể xác và sự hủy hoại tinh thần, thì ta sẽ không có được hạnh phúc thật sự. Hạnh phúc đến từ sâu thẳm bên trong, là dòng chảy ngầm của cuộc đời. Hài lòng là cảm giác nhất thời, đơn thuần là những bong bóng nổi lên bề mặt, chỉ đem lại cảm giác ngưỡng vọng ngắn ngủi trước khi vỡ tan.
Sự hài lòng có lẽ gần với hạnh phúc hơn, nhưng vẫn là thứ gì đó khác. Tôi nhớ lại một câu chuyện tên là "Bontsche im lặng". Bontsche, từ khi sinh ra cho đến khi qua đời, đã trải qua hầu như mọi bất hạnh có thể xảy ra. Anh ta phải chịu cảnh đói nghèo, bị chối bỏ và bị bức hại. Nhưng anh ta không bao giờ than vãn. (Tôi phải nhận xét ở đây: Không than vãn không phải lúc nào cũng là một phẩm chất đức hạnh. Đôi khi nó chỉ đơn giản là thể hiện sự thiếu nhận thức về những gì có thể xảy ra trong cuộc sống)
Sau khi qua đời, Bontsche đến trước Đấng Ngôi Cao chờ phán xét, một lời thiêng vọng lên nói rằng cuộc sống tạm ở trần gian của anh là thánh thiện nhất, và để tưởng thưởng, anh có thể được bất cứ điều gì anh ước mong. Bontsche ngần ngừ tự hỏi mình, cuối cùng lắp bắp nói rằng, “Tôi ăn bánh mì phết bơ mỗi sáng được không ạ?”. Anh ta thật phí phạm đặc quyền nhận được khi xem chiếc bánh mì là ý niệm cao nhất về hạnh phúc.
Hạnh phúc có lẽ nên là chuyện liên quan tới chính bản thân bạn. Bạn cần nhận thức được rằng mình có thể trở nên hạnh phúc và đừng bao giờ coi mình là người "vĩnh viễn bất hạnh" hay suy tư mãi không chấm dứt.
